 |
| ئاندرێ بازێن |
شێوەکاری و سینەما
و: جه‌مشید به‌هرامی
فیلمگه‌لێک که سه‌باره‌ت به تابلۆ شیوه‌کارییه‌کان درووست کراون (لانیکه‌م ئه‌وانه‌ی که به که‌ڵک وه‌رگرتن له تابلۆکان، به‌رهه‌مێک به پێکهاته‌ی سینه‌ماییه‌وه ده‌خولقێنن) هه‌م ده‌بنه هۆی ناڕه‌زایه‌تی شێوه‌کاران و هه‌م ناڕه‌زایه‌تی ره‌خنه‌گرانی هونه‌ری. له‌و به‌رهه‌مه سینه‌ماییانه ده‌توانین ئاماژه به‌مانه بکه‌ین: کورته فیلمه‌کانی لۆچیانۆ ئێمێر/ ڤانگۆک به‌رهه‌می ئالێن رێنه، ر.هێسێن و گاستۆن دیهل/ گۆیا به‌رهه‌می پیه‌ر کاس/ گوێنریکا به‌رهه‌می رێنه و هێسێن.
هۆکاری ناڕه‌زایه‌تی شێوه‌کاران و ره‌خنه‌گران ئه‌وه‌یه که به هه‌ر چه‌شنێک چاو له‌م فیلمانه بکه‌ین ده‌بینین که له هه‌مبه‌ر شێوه‌کاریدا راستگۆ نین؛ له نێوان ئه‌و به‌رهه‌مه شێوه‌کارییانه‌دا که زۆرتر له روانگه‌ی کات و رۆحی به‌رهه‌مدا مه‌ودایه‌کی زۆریان هه‌یه یه‌کگری دراماتیک و لۆژیکیی فیلم، پێوه‌ندییگه‌لێک درووست ده‌کات که له روانگه‌ی په‌یوه‌سته‌یی مێژووییه‌وه نادرووست و ناڕه‌سه‌نه. ئێمێر له فیلمی "شه‌ڕوان"دا تا ئه‌و راده‌یه ده‌چێته پێش که له فیلمه‌که‌دا له به‌رهه‌می شێوه‌کارانی جۆراوجۆر که‌ڵک وه‌رده‌گرێت، ئه‌مه جۆرێک فێڵه و هه‌ر به راده‌ی کرده‌وه‌ی پیه‌ر کاس له فیلمی "نه‌هامه‌تییه‌کانی شه‌ڕ" شایانی سه‌رکۆنه‌کردنه. پیه‌ر کاس له فیلمی "نه‌هامه‌تییه‌کانی شه‌ڕ"دا له راستای ریتمی مۆنتاژ له به‌شگه‌لێک له کۆمه‌ڵه تابلۆی "هه‌وه‌سبازییه‌کان" به‌رهه‌می گۆیا که‌ڵکی وه‌رگرتووه. ئه‌م خاڵه "ئالێن رێنه"ش ده‌گرێته‌وه که سه‌رده‌مه‌کانی گه‌شه‌ی پیکاسۆ به هه‌ڵه ده‌خاته‌ڕوو.
ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر فیلمسازی بیه‌وێت خۆی له‌گه‌ڵ راسته‌قینه‌کانی مێژووی هونه‌ردا رێکبخات ئامرازێک که که‌ڵکی لێورده‌گرێت له‌گه‌ڵ ئه‌و راسته‌قینانه‌دا ناسازگاره. فیلمساز ده‌یهه‌وێت پێکهاته‌یه‌کی نوێ بخولقێنێت ئه‌مه له کاتێکدایه که شێوه‌کار بیری لێ نه‌کردوه‌ته‌وه، فیلمساز چشتێک به‌ش به‌ش ده‌کات که له سروشتی خۆیدا پێکهاته‌یه‌کی تاکه. (بۆ خوێندنەوەی درێژەی بابەت لێرە کرتە بکە).
هۆکاری ناڕه‌زایه‌تی شێوه‌کاران و ره‌خنه‌گران ئه‌وه‌یه که به هه‌ر چه‌شنێک چاو له‌م فیلمانه بکه‌ین ده‌بینین که له هه‌مبه‌ر شێوه‌کاریدا راستگۆ نین؛ له نێوان ئه‌و به‌رهه‌مه شێوه‌کارییانه‌دا که زۆرتر له روانگه‌ی کات و رۆحی به‌رهه‌مدا مه‌ودایه‌کی زۆریان هه‌یه یه‌کگری دراماتیک و لۆژیکیی فیلم، پێوه‌ندییگه‌لێک درووست ده‌کات که له روانگه‌ی په‌یوه‌سته‌یی مێژووییه‌وه نادرووست و ناڕه‌سه‌نه. ئێمێر له فیلمی "شه‌ڕوان"دا تا ئه‌و راده‌یه ده‌چێته پێش که له فیلمه‌که‌دا له به‌رهه‌می شێوه‌کارانی جۆراوجۆر که‌ڵک وه‌رده‌گرێت، ئه‌مه جۆرێک فێڵه و هه‌ر به راده‌ی کرده‌وه‌ی پیه‌ر کاس له فیلمی "نه‌هامه‌تییه‌کانی شه‌ڕ" شایانی سه‌رکۆنه‌کردنه. پیه‌ر کاس له فیلمی "نه‌هامه‌تییه‌کانی شه‌ڕ"دا له راستای ریتمی مۆنتاژ له به‌شگه‌لێک له کۆمه‌ڵه تابلۆی "هه‌وه‌سبازییه‌کان" به‌رهه‌می گۆیا که‌ڵکی وه‌رگرتووه. ئه‌م خاڵه "ئالێن رێنه"ش ده‌گرێته‌وه که سه‌رده‌مه‌کانی گه‌شه‌ی پیکاسۆ به هه‌ڵه ده‌خاته‌ڕوو.
ته‌نانه‌ت ئه‌گه‌ر فیلمسازی بیه‌وێت خۆی له‌گه‌ڵ راسته‌قینه‌کانی مێژووی هونه‌ردا رێکبخات ئامرازێک که که‌ڵکی لێورده‌گرێت له‌گه‌ڵ ئه‌و راسته‌قینانه‌دا ناسازگاره. فیلمساز ده‌یهه‌وێت پێکهاته‌یه‌کی نوێ بخولقێنێت ئه‌مه له کاتێکدایه که شێوه‌کار بیری لێ نه‌کردوه‌ته‌وه، فیلمساز چشتێک به‌ش به‌ش ده‌کات که له سروشتی خۆیدا پێکهاته‌یه‌کی تاکه. (بۆ خوێندنەوەی درێژەی بابەت لێرە کرتە بکە).
