سینه‌مای شێعر (به‌شی
دوو)
و: جه‌مشید به‌هرامی
فه‌رهه‌نگێکی زاراوه‌ی
گریمانه‌یی که له‌ودا فیلمساز له ڕه‌وتی به‌شه سه‌ره‌تاییه‌کانی کاره‌که‌ی
خۆیدا وشه‌کان! ده‌سته‌به‌ندی بکات، بۆ به‌خشینی به‌کگراوه‌ندێکی مێژوویی و مانادار
بۆ هه‌موان و بۆ ئه‌مڕۆ و بۆ هه‌میشه پشتی پێنابه‌سترێت و وه‌ڵامده‌ر نییه.
به‌م پێیه له‌و شتانه‌دا که ده‌بنه دیمه‌نێکی سینه‌مایی، جۆرێک جه‌برگه‌رایی ده‌بینرێت. هه‌ڵبه‌ت ده‌بێ هه‌ر به‌و چه‌شنه‌ش بێت، چونکوو ئه‌و ده‌سته‌واژه‌یه‌ی (یان نیشانه‌ی کات) که نووسه‌ر به‌کاریده‌هێنێت له‌گه‌ڵ مێژوویه‌کی کولتووریی-مرۆیی و رێسا زمانییه‌کاندا ده‌وڵه‌مه‌ند بووه، به‌ڵام فیلمسازێک که له "دیمه‌ن-نیشانه"کان که‌ڵک وه‌رده‌گرێت، به گه‌رانه‌وه بۆ ده‌سته‌واژه‌ی گریمانه‌یی کۆمه‌ڵایه‌تی له‌گه‌ڵ دیمه‌نه‌کاندا پێوه‌ندی درووست ده‌کات؛ فیلمساز دروست له کاتی که‌ڵک وه‌رگرتن له "دیمه‌ن-نیشانه"کان، له دۆخی شڵه‌ژاوی بێده‌نگیدا شته‌کاندا نیشانه‌که جیاده‌کاته‌وه و هه‌ڵیده‌بژێرێت.
باشتر بڵێم، ئه‌گه‌رچی "دیمه‌ن-نیشانه"کان له زاراوه‌نامه‌یه‌کدا ده‌سته‌به‌ندی نه‌کراون یان به پێی رێسا ڕێزمانییه‌کان گه‌شه‌یان نه‌کردووه، دیسانه‌وه‌ش میراتێکی هاوبه‌ش پێکده‌هێنن. هه‌موومان به‌تایبه‌تی شه‌مه‌نده‌فه‌ری به‌رباسمان به چه‌رخه‌کان و ئه‌و ئه‌ستوونه‌ی(شیش) که چه‌رخه‌کان ده‌سووڕێنێته‌وه بینیوه. ئه‌م شه‌مه‌نده‌فه‌ره پێوه‌ندی به بیره‌وه‌رییه دیدارییه‌کان یان خه‌یاڵه‌کانی ئێمه‌وه هه‌یه. ئه‌گه‌ر ئه‌م شه‌مه‌نده‌فه‌ره له دنیای ڕاسته‌قینه‌دا ببینین، "شتێکی تایبه‌تمان پێده‌ڵێت". بۆ وێنه ده‌رکه‌وتنی ئه‌م شه‌مه‌نده‌فه‌ره له بیابانێکی قاقڕ و بێ گژ و گیادا، "پێمان ده‌ڵێت" جووڵه به‌رهه‌می کاری مرۆییه، کۆمه‌ڵگای پیشه‌یی و له ڕێگه‌ی ئه‌وه‌وه سه‌رمایه‌داری له پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ ئه‌و وڵاتانەی که شیاوی داگیرکردنن خاوه‌نی چ هێزێکی زه‌به‌لاحه و هاوکات به به‌شێکمان ده‌ڵێت که سایه‌قی شه‌مه‌نده‌فه‌ر –وه‌ک بڵێی که‌سانێک خۆیان له‌ودا ده‌بیننه‌وه- مرۆڤێکی یه‌خسیر و چه‌و‌ساوه‌یه که به بێ له‌به‌رچاوگرتنی هه‌ر شتێک، له‌به‌رژه‌وه‌ندی کۆمه‌ڵگادا کاره‌که‌ی به باشی ڕاده‌په‌ڕێنێت.
شه‌مه‌نده‌فه‌ر، له وێنه‌ی هێمایه‌کی سینه‌مایی ڕێتێچوو، ده‌توانێت هه‌موو ئه‌م خاڵانه له ڕێگه‌ی پێوه‌ندییه‌کی ڕاسته‌وخۆوه به ئێمه و به شێوازێکی ناڕاسته‌وخۆ وه‌ک میراتێکی دیداریی هاوبه‌ش به دیتران بڵێت. (بۆ خوێندنەوەی درێژەی بابەت لێرە کرتە بکە)
به‌م پێیه له‌و شتانه‌دا که ده‌بنه دیمه‌نێکی سینه‌مایی، جۆرێک جه‌برگه‌رایی ده‌بینرێت. هه‌ڵبه‌ت ده‌بێ هه‌ر به‌و چه‌شنه‌ش بێت، چونکوو ئه‌و ده‌سته‌واژه‌یه‌ی (یان نیشانه‌ی کات) که نووسه‌ر به‌کاریده‌هێنێت له‌گه‌ڵ مێژوویه‌کی کولتووریی-مرۆیی و رێسا زمانییه‌کاندا ده‌وڵه‌مه‌ند بووه، به‌ڵام فیلمسازێک که له "دیمه‌ن-نیشانه"کان که‌ڵک وه‌رده‌گرێت، به گه‌رانه‌وه بۆ ده‌سته‌واژه‌ی گریمانه‌یی کۆمه‌ڵایه‌تی له‌گه‌ڵ دیمه‌نه‌کاندا پێوه‌ندی درووست ده‌کات؛ فیلمساز دروست له کاتی که‌ڵک وه‌رگرتن له "دیمه‌ن-نیشانه"کان، له دۆخی شڵه‌ژاوی بێده‌نگیدا شته‌کاندا نیشانه‌که جیاده‌کاته‌وه و هه‌ڵیده‌بژێرێت.
باشتر بڵێم، ئه‌گه‌رچی "دیمه‌ن-نیشانه"کان له زاراوه‌نامه‌یه‌کدا ده‌سته‌به‌ندی نه‌کراون یان به پێی رێسا ڕێزمانییه‌کان گه‌شه‌یان نه‌کردووه، دیسانه‌وه‌ش میراتێکی هاوبه‌ش پێکده‌هێنن. هه‌موومان به‌تایبه‌تی شه‌مه‌نده‌فه‌ری به‌رباسمان به چه‌رخه‌کان و ئه‌و ئه‌ستوونه‌ی(شیش) که چه‌رخه‌کان ده‌سووڕێنێته‌وه بینیوه. ئه‌م شه‌مه‌نده‌فه‌ره پێوه‌ندی به بیره‌وه‌رییه دیدارییه‌کان یان خه‌یاڵه‌کانی ئێمه‌وه هه‌یه. ئه‌گه‌ر ئه‌م شه‌مه‌نده‌فه‌ره له دنیای ڕاسته‌قینه‌دا ببینین، "شتێکی تایبه‌تمان پێده‌ڵێت". بۆ وێنه ده‌رکه‌وتنی ئه‌م شه‌مه‌نده‌فه‌ره له بیابانێکی قاقڕ و بێ گژ و گیادا، "پێمان ده‌ڵێت" جووڵه به‌رهه‌می کاری مرۆییه، کۆمه‌ڵگای پیشه‌یی و له ڕێگه‌ی ئه‌وه‌وه سه‌رمایه‌داری له پێوه‌ندی له‌گه‌ڵ ئه‌و وڵاتانەی که شیاوی داگیرکردنن خاوه‌نی چ هێزێکی زه‌به‌لاحه و هاوکات به به‌شێکمان ده‌ڵێت که سایه‌قی شه‌مه‌نده‌فه‌ر –وه‌ک بڵێی که‌سانێک خۆیان له‌ودا ده‌بیننه‌وه- مرۆڤێکی یه‌خسیر و چه‌و‌ساوه‌یه که به بێ له‌به‌رچاوگرتنی هه‌ر شتێک، له‌به‌رژه‌وه‌ندی کۆمه‌ڵگادا کاره‌که‌ی به باشی ڕاده‌په‌ڕێنێت.
شه‌مه‌نده‌فه‌ر، له وێنه‌ی هێمایه‌کی سینه‌مایی ڕێتێچوو، ده‌توانێت هه‌موو ئه‌م خاڵانه له ڕێگه‌ی پێوه‌ندییه‌کی ڕاسته‌وخۆوه به ئێمه و به شێوازێکی ناڕاسته‌وخۆ وه‌ک میراتێکی دیداریی هاوبه‌ش به دیتران بڵێت. (بۆ خوێندنەوەی درێژەی بابەت لێرە کرتە بکە)
