دهروونناسی سیاسی له سینهمادا
و:جهمشید بههرامی
و:جهمشید بههرامی
(دهروونناسی له سینهمادا به ئاوڕدانهوهیهک له فیلمهکانی:بکوژانی
زگماکی،لیۆن،رێگای کارلیتۆ،تهلما و لوییز)
"جۆزف گۆبڵز" راوێژکاری راگهیاندن و پروپاگاندای هیتلهر له سهر ئهو بڕوایه بوو که "دهبێت هێنده درۆ دووپات بکرێتهوه تاکوو ببێته راستهقینه و ههموان بڕوای پێبکهن".
"جۆزف گۆبڵز" راوێژکاری راگهیاندن و پروپاگاندای هیتلهر له سهر ئهو بڕوایه بوو که "دهبێت هێنده درۆ دووپات بکرێتهوه تاکوو ببێته راستهقینه و ههموان بڕوای پێبکهن".
دهیڤید ستێر زانای بواری زانستی سیاسی، سیاسهت بهم شێوهیه پێناسه دهکات:
" سیاسهت بریتییه له تهرخانکردنی بهتهواو مانای بایهخهکان بۆ ههموو
تاکهکانی کۆمهڵگا"؛ لهم سۆنگهیهوه ئهو ئاماژه به چوار بایهخ دهکات:
"ئازادی-ئاسایش-مادیات و دارایی-ژن"؛ که
به گشتی ئهمانه له ههموو کۆمهڵگا یهکسانهکاندا له ژێر ناوی بایهخ پێناسه
دهکرێت.
له روانگهی ئهم پێناسهیهوه روون دهبێتهوه که سیاسهت ههمیشه بهم مانا نییه که پێوهندی نێوان دوو وڵات له روانگه جیاوازهکانهوه ههڵسهنگێنێت، بهڵکوو سیاسهت له کۆمهڵه بچووکهکاندا، تهنانهت له نێوان دوو کهسدا دهتوانێت بوونی ههبێت.
دهروونناسی سیاسییش که بۆ ناسینی خهڵک له کۆمهڵگا جیاوازهکاندا خولقاوه، وهک لقێکی سیاسهت پێناسه دهکرێت. ئهمڕۆکه له زانکۆ گرنگهکانی جیهاندا، بهشێک له ژێر ناوی دهروونناسی سیاسی کراوهتهوه که بهرههمهاتوو له بیرۆکهکانی زیگمۆند فرۆید و قوتابییهکهی کارل یۆنگه: دروونشیکاریش که دهپهرژێته سهر دروونی مرۆڤ، له لایهن فرۆیدهوه گهڵاڵه کرا، و دواتر بڵاوهی کرد بۆ پانتایی رهخنهی دهروونشیکارانه له ئهدهبیات و هونهردا. فرۆید له سهر ئهم بڕوایه بوو:"بزوێنهی کۆمهڵگای مرۆیی بۆ لێکدانهوهی کۆتایی بزوێنهی ئابوورییه؛ لهوانهیه ئهم وتهیهی فرۆید له ههندێ له کۆمهڵگاکاندا راستینهی بهدی بکرێت و له ههندێ له کۆمهڵگاکانی دیکهشدا بهدی نهکرێت، بهڵام ئهمهی که ههموو کێشه و پرسهکانی کۆمهڵگای مرۆیی به ئابووری ببهستینهوه، کردارێکی پووچ و بێهوودهیه.
بنهما و بنچڵی زانستی دهروونشیکاری له سهر پێوهندی منداڵ و دایک و باوک و خوشک و برا راوهستاوه: ئهگهر پێوهندی کوڕ لهگهڵ دایکیدا له ژێر ناوی "گرێی ئۆدیپ" و پێوهندی کچ و باوک له ژێر ناوی "گرێی ئێلێکترا" ناوزهد بکهین، که به پێی راڤه و لێکدانهوهی فرۆید بنهماڵه نیشانه و نوێنهی کۆمهڵگایه، ههر بهو پێیه بهرهو نابوودی دهچێت.(بۆ خوێندنهوهی درێژهی بابهت لێره کرته بکه)
له روانگهی ئهم پێناسهیهوه روون دهبێتهوه که سیاسهت ههمیشه بهم مانا نییه که پێوهندی نێوان دوو وڵات له روانگه جیاوازهکانهوه ههڵسهنگێنێت، بهڵکوو سیاسهت له کۆمهڵه بچووکهکاندا، تهنانهت له نێوان دوو کهسدا دهتوانێت بوونی ههبێت.
دهروونناسی سیاسییش که بۆ ناسینی خهڵک له کۆمهڵگا جیاوازهکاندا خولقاوه، وهک لقێکی سیاسهت پێناسه دهکرێت. ئهمڕۆکه له زانکۆ گرنگهکانی جیهاندا، بهشێک له ژێر ناوی دهروونناسی سیاسی کراوهتهوه که بهرههمهاتوو له بیرۆکهکانی زیگمۆند فرۆید و قوتابییهکهی کارل یۆنگه: دروونشیکاریش که دهپهرژێته سهر دروونی مرۆڤ، له لایهن فرۆیدهوه گهڵاڵه کرا، و دواتر بڵاوهی کرد بۆ پانتایی رهخنهی دهروونشیکارانه له ئهدهبیات و هونهردا. فرۆید له سهر ئهم بڕوایه بوو:"بزوێنهی کۆمهڵگای مرۆیی بۆ لێکدانهوهی کۆتایی بزوێنهی ئابوورییه؛ لهوانهیه ئهم وتهیهی فرۆید له ههندێ له کۆمهڵگاکاندا راستینهی بهدی بکرێت و له ههندێ له کۆمهڵگاکانی دیکهشدا بهدی نهکرێت، بهڵام ئهمهی که ههموو کێشه و پرسهکانی کۆمهڵگای مرۆیی به ئابووری ببهستینهوه، کردارێکی پووچ و بێهوودهیه.
بنهما و بنچڵی زانستی دهروونشیکاری له سهر پێوهندی منداڵ و دایک و باوک و خوشک و برا راوهستاوه: ئهگهر پێوهندی کوڕ لهگهڵ دایکیدا له ژێر ناوی "گرێی ئۆدیپ" و پێوهندی کچ و باوک له ژێر ناوی "گرێی ئێلێکترا" ناوزهد بکهین، که به پێی راڤه و لێکدانهوهی فرۆید بنهماڵه نیشانه و نوێنهی کۆمهڵگایه، ههر بهو پێیه بهرهو نابوودی دهچێت.(بۆ خوێندنهوهی درێژهی بابهت لێره کرته بکه)