شاپرک بی‌نام من!

شاپرک بی‌نام من!
جمشید بهرامی

بخواب شاپرک بی‌نام من

خاک را در آغوش گیر عزیز من

تو دگر نخواهی توانست

غرش شمشیر مست را

به‌ فراموشی بسپاری،

شمشیری که‌

زیر خورشید سوزان

چشمانت را به‌ غنیمت برد؛

به‌ یاد آر و زمزمه‌ کن

شنگال بود و کوچ گل آلاله‌

شنگال بود و حمله‌ شمشیر

شنگال بود و تنهایی تو،

به‌ یاد آر

آیه‌ای هار

عاریتی از الجزایر(2)

با شراب قاسم(1) مست

فرمانی دگر صادر کرد،

شاپرکم، به‌ یاد آر

خفاشی بود شمشیر بدست

از نفت عربستان و دلار قطر سرخوش

آری به‌ یاد آر و

در دل خاک آرام بگیر

شاپرک بی‌نام من...

..::جمشید بهرامی/29.08.2014::..

----------------------------------

(1) قاسم سلیمانی؛ فرمانده نیروی قدس سپاه پاسداران

(2) عهدنامه‌ الجزایر؛ در زمان حکومت محمدرضا شاه پهلوی و صدام حسین بسته شد، طبق این عهدنامه‌ دو کشور موافقت کردند که از «رخنه اخلال‌گران» در مرزهای دو کشور جلوگیری کنند.

دیسان لۆزان

دیسان لۆزان
جه‌مشید به‌هرامی

ئه‌وه‌تا دیسان لۆزانه‌ و

کۆنه‌برین ده‌کولێته‌وه‌
دیسانه‌وه‌ لۆزانه‌ و
ده‌ست له‌ ملانی شمشێری فتوا بووه‌ و
ئه‌مجاره‌شیان به‌ ده‌م بزه‌ی "لااله‌الاالله‌"وه‌
ددان له‌ کچه‌ کاڵکیله‌که‌ی شنگال تیژ ده‌کاته‌وه‌
دیسان فه‌رمانه‌ و
هه‌ر چی په‌پووله‌ و
په‌ڕه‌سیلکه‌ی ئه‌م نیشتمانه‌یه‌
به‌ده‌م هه‌رای هاواره‌وه‌ ته‌کفیر ده‌کرێن...
------به‌شێک له‌ شانۆنامه‌ی "دیسان لۆزان"-جه‌مشید به‌هرامی، ئاگۆستی 2014-

گه‌شه‌ی زمانی سینه‌ما

گه‌شه‌ی زمانی سینه‌ما
ئاندرێ بازێن
و:جه‌مشید به‌هرامی

تا ساڵی 1928 سینه‌مای بێده‌نگ له‌ روانگه‌ی هونه‌رییه‌وه‌ گه‌شتبووه‌ لووتکه‌ی پشکووتنه‌وه‌. زۆرێک له‌ سینه‌ماکارانی نوخبه‌ به‌داخه‌وه‌ بوون بۆ ئه‌وه‌ی که‌ ده‌یاندیت ئه‌و "یۆتۆپیا"یه‌ به‌ره‌و هه‌ڵدێر ده‌چێت؛ سه‌ره‌ڕای ئه‌وه‌ی که‌ بۆ ئه‌وه‌ نابێت پاکانه‌ بۆ ئه‌م خاڵه‌ بکرێت، به‌ڵام لانیکه‌م له‌و هه‌ل و مه‌رجه‌ تێده‌گه‌ین. به‌ پێی ئه‌وه‌ی که‌ ئه‌م سینه‌ماکارانه‌ له‌ دووی رێگایه‌کی جوانیناسانه‌ی تایبه‌ته‌وه‌ بوون؛ له‌ سه‌ر ئه‌و بڕوایه‌ بوون: سینه‌ما بووه‌ته‌ هونه‌رێک که‌ به‌ باشترین شێوه‌ له‌گه‌ڵ "ناته‌واوی و که‌م و کووڕی" بێ زمانی یه‌کیگرتوه‌ته‌وه‌ و ریالیزمێک که‌ ده‌نگ له‌گه‌ڵ خۆی ده‌یهێنێت ده‌بێته‌ هۆی ئاڵۆزی و بشێوی.
هه‌نووکه‌ سه‌لمێندراوه‌ که‌ ده‌نگ نه‌ک رواڵه‌تی سه‌ره‌تایی سینه‌مای نابوود نه‌کرد به‌ڵکوو له‌ راستیدا بوه‌ هۆی گه‌شه‌پێکردنی سینه‌ما؛ لێره‌دا ده‌کرێت ئه‌م پرسیاره‌ بهێنینه‌ به‌رباس که‌ ئایا ئه‌و ئاڵوگۆڕه‌ "فه‌ننی‌"یه‌ی ده‌نگ، جۆرێک له‌ ئاڵووگۆڕی جوانیناسانه‌ نه‌بوو؟ یان به‌ واتایه‌کی دیکه‌، ئایا به‌ راستی له‌ ساڵه‌کانی 1928 تاکوو 1930 بینه‌ری له‌دایک بوونی سینه‌مایه‌کی نوێ نه‌بووین؟
بێگومان، تا ئه‌و راده‌یه‌ی که‌ پێوه‌ندی به‌ مۆنتاژه‌وه‌ هه‌یه‌، به‌ پێچه‌وانه‌ی بۆچوونی هه‌ندێ که‌سه‌وه‌، مێژووی سینه‌ما هه‌بوونی که‌لێنێکی قووڵ له‌ نێوان "سینه‌مای بێده‌نگ و سینه‌مای ئاخێوه‌ر"دا ناسه‌لمێنێ، به‌ڵکوو به‌پێچه‌وانه‌وه‌ له‌ نێوان هه‌ندێ له‌ ده‌رهێنه‌ران له‌ ساڵه‌کانی 1925 و 1935 و به‌ تایبه‌ت ده‌رهێنه‌ره‌کانی ده‌یه‌ی 1940 تاکوو 1950 به‌ ئاشکرا پێوه‌ندییه‌کی نزیک بوونی هه‌بوو. بۆ وێنه‌ ده‌توانین "ئیریک فۆن شترۆهایم" و "ژان رێنوار" یان "ئورسه‌ن ڤێڵز"، یان "کارل تیودۆر درایه‌ر" و "رۆبێرت بێرسۆن" به‌یه‌که‌وه‌ هه‌ڵسه‌نگێنین. له‌م پێوه‌ندییانه‌وه‌‌ که‌ تا راده‌یه‌کیش روونن ئه‌مه‌ ده‌رده‌که‌وێت که‌ یه‌که‌م: مه‌ودای نێوانی 1920 و 1930  ده‌کرێ له‌و بازنه‌یه‌دا چاوی لێبکه‌ین و دووهه‌م به‌شێک له‌ بایه‌خه‌ سینه‌ماییه‌کان به‌ راستی له‌ فیلمی بێده‌نگه‌وه‌ گواستراونه‌ته‌وه‌ بۆ فیلمی ئاخێوه‌ر، و گرنگتر له‌ هه‌موو شتێک، خاڵی سه‌ره‌کی ئه‌وه‌ نییه‌ که‌ فیلمی بێده‌نگ و ئاخێوه‌ر له‌ به‌رامبه‌ر یه‌کدا دابنێین، به‌ڵکوو ده‌بێت شێوازه‌ جۆراوجۆره‌کان، واته‌ چه‌مکه‌ بنه‌ڕه‌تییه جیاوازه‌کانی ده‌ربڕینی سینماتۆگرافیک، له‌ یه‌ک جیابکه‌ینه‌وه‌.(بۆ خوێندنه‌وه‌ی درێژه‌ی بابه‌ت لێره‌ کرته‌ بکه‌)